Những Trận Động Đất Năm 2023

Nhà địa chấn học Aitaro Kato tại Đại học Tokyo cho biết trận động đất mạnh 7,6 độ ở Ishikawa hôm 1-1 có lẽ bắt nguồn từ một đứt gãy dài 150km bên dưới bán đảo Noto.

Những trận động đất ở Nhật Bản gây thương vong lớn trong 30 năm qua

Nhật Bản nằm trên “Vành đai lửa Thái Bình Dương”, và phải trải qua khoảng 20% số trận động đất trên thế giới có cường độ hơn 6 độ Richter.

Theo hãng tin Reuters, mỗi năm Nhật Bản phải hứng chịu hơn 2.000 trận động đất có thể cảm nhận được.

Gần đây nhất hôm 1/1/2024, trận động đất mạnh 7,6 độ Richter đã xảy ra ở tỉnh Ishikawa, miền trung Nhật Bản, khiến ít nhất 13 người thiệt mạng, và hàng chục nghìn ngôi nhà bị mất điện. Thậm chí, sóng thần cao khoảng 1,2m đã tấn công bờ biển phía tây Nhật Bản.

Một tòa nhà đổ sập trong trận động đất ở tỉnh Ishikawa, miền trung Nhật Bản.

Những trận động đất quy mô lớn trong 30 năm qua ở Nhật Bản theo tổng hợp của Reuters:

Ngày 16/1/1995, trận động đất 7,3 độ Richter xảy ra ở miền trung Nhật Bản đã tàn phá thành phố cảng Kobe. Đây là trận động đất kinh hoàng nhất xảy ra ở Nhật Bản trong 50 năm, khiến hơn 6.400 người thiệt mạng. Ước tính thiệt hại lên tới 100 tỷ USD.

Ngày 23/10/2004, trận động đất 6,8 độ Richter xuất hiện ở vùng Niigata, cách thủ đô Tokyo khoảng 250km về phía bắc, đã khiến 65 người thiệt mạng và 3.000 người khác bị thương.

Ngày 11/3/2011, trận động đất 9 độ Richter kèm theo sóng thần xảy ra ở vùng đông bắc Nhật Bản, khiến gần 20.000 người thiệt mạng, và gây ra thảm họa rò rỉ phóng xạ ở Nhà máy điện hạt nhân Fukushima. Đây là thảm họa hạt nhân tồi tệ nhất trên thế giới kể từ sau thảm họa Chernobyl vào năm 1986.

Ngày 16/4/2016, trận động đất 7,3 độ Richter xảy ra ở Kumamoto trên đảo phía nam Nhật Bản đã cướp đi sinh mạng của hơn 220 người.

Ngày 18/6/2018, trận động đất 6,1 độ Richter ở Osaka, đô thị lớn thứ 2 của Nhật Bản, đã khiến 4 người thiệt mạng, và hàng trăm người khác bị thương.

Ngày 6/9/2018, trận động đất 6,7 độ Richter đã làm tê liệt hòn đảo Hokkaido ở phía bắc Nhật Bản, khiến ít nhất 7 người thiệt mạng, gây sạt lở đất và mất điện làm ảnh hưởng tới cuộc sống của 5,3 triệu cư dân.

Ngày 13/2/2021, trận động đất mạnh 7,3 độ Richter xảy ra ngoài khơi bờ biển Fukushima ở miền đông Nhật Bản cũng đã khiến hàng chục người bị thương, và gây mất điện trên diện rộng.

Ngày 16/3/2022, trận động đất mạnh 7,3 độ Richter lại xuất hiện ở bờ biển ngoài khơi Fukushima, khiến 2 người chết và 94 người khác bị thương.

Mới nhất, vào sáng 3-4, đảo Đài Loan hứng chịu trận động đất mạnh 7,4 độ, với tâm chấn được xác định ở gần huyện Hoa Liên, nơi sinh sống của khoảng 300.000 người.

Đây là trận động đất mạnh nhất tại đảo Đài Loan trong 25 năm qua và tính đến nay đã khiến 9 người thiệt mạng, 50 người trên một chiếc xe buýt vẫn mất tích, trong khi hơn 900 người bị thương, theo Reuters.

Hình ảnh đổ nát sau trận động đất mạnh 7,4 độ ở Đài Loan hôm 3-4. Ảnh: New York Times

Lính cứu hỏa tại hiện trường một tòa nhà bị sập sau trận động đất ở Hoa Liên, Đài Loan hôm 3-4. Ảnh: Reuters

Ngoài ra, trận động đất này còn khiến hơn 100 tòa nhà bị hư hại hoặc sập một phần tại hòn đảo nơi có dân số khoảng 23 triệu người.

Cùng nhìn lại những trận động đất mạnh nhất ở Đài Loan theo tổng hợp của tờ New York Times (Mỹ):

Cục Quản lý Thời tiết Đài Loan cho biết vào tháng 4-1935 đã xảy ra trận động đất mạnh 7,1 độ gần bờ biển phía Tây hòn đảo khiến hơn 3.200 người thiệt mạng.

Hậu quả của thảm họa khi ấy còn khiến hơn 12.000 người bị thương, hơn 50.000 ngôi nhà bị phá hủy hoặc hư hại.

Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) cho biết trận động đất mạnh 7,3 độ vào tháng 12-1941 ở phía Tây Nam Đài Loan đã khiến hàng trăm người thiệt mạng.

Đài Loan hứng liên tiếp 2 trận động đất

Trận động đất mạnh 7,6 độ ở Chi-Chi thuộc miền Trung Đài Loan đã cướp đi sinh mạng của gần 2.500 người vào tháng 9-1999.

Ngoài ra, hơn 10.000 người khác bị thương và hơn 100.000 ngôi nhà bị phá hủy hoặc hư hại.

Theo USGS và Cục Quản lý Thời tiết Đài Loan, trận động đất này xảy ra cách Đài Bắc hơn 140 km này là trận động đất kinh hoàng mạnh thứ 2 trong lịch sử hòn đảo.

Trận động đất mạnh 6,4 độ vào tháng 2-2016 đã khiến tòa chung cư 17 tầng ở khu Ngọc Tĩnh của TP Đài Nam, phía Tây Nam Đài Loan đổ sập và khiến ít nhất 114 người thiệt mạng.

USGS sau đó nói rằng 90 trận động đất có cấp độ tương tự hoặc lớn hơn xảy ra trong phạm vi 250 km tính từ vị trí trận động đất ở Ngọc Tĩnh trong 100 năm trước.

Tại sao Đài Loan thường xuyên hứng chịu động đất?

USGS giải thích sở dĩ Đài Loan thường xuyên hứng chịu động đất mạnh bởi hòn đảo "nằm trong khu vực kiến tạo phức tạp gần giao điểm của ba mảng kiến tạo chính: mảng Biển Philippine ở phía Đông và Đông Nam; mảng Á-Âu ở phía Bắc và phía Tây; mảng Sunda ở phía Đông và phía Đông nam.

Đài Loan còn nằm trong khu vực được gọi là Vành đai lửa (hay Vành đai lửa Thái Bình Dương) - một khu vực hình móng ngựa quanh Thái Bình Dương, nơi diễn ra hầu hết các trận động đất trên thế giới.

Khu vực này đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi động đất do sức căng tích tụ từ sự tương tác của hai mảng kiến tạo, mảng biển Philippine và mảng Á-Âu, có thể dẫn đến sự giải phóng đột ngột dưới dạng động đất.

USGS nhấn mạnh do vị trí đặc biệt kể trên nên các trận động đất từ trung bình đến lớn thường xuyên xảy ra ở Đài Loan. Ngoài ra, đặc thù địa hình miền núi của khu vực có thể làm mặt đất rung chuyển mạnh hơn, dẫn đến lở đất.

Các tòa nhà ở Wajima trở thành đống đổ nát do hỏa hoạn bùng phát sau trận động đất - Ảnh: THE ASAHI SHIMBUN

Một trận động đất mạnh 7,6 độ đã xảy ra ở tỉnh Ishikawa vào ngày 1-1. Sáng hôm sau, Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA) ghi nhận thêm 146 trận động đất nhỏ hơn trên bán đảo Noto của Ishikawa.

Ông Takuya Nishimura, nhà khoa học về động đất tại Đại học Kyoto, Nhật Bản, cho biết: “Đây có lẽ là một trong những trận động đất lớn nhất ở bờ biển phía tây Nhật Bản trong hơn một thế kỷ qua".

Nơi xảy ra động đất nhiều nhất thế giới

Nhật Bản là một trong những quốc gia thường xuyên xảy ra động đất nhiều nhất trên thế giới, vì nằm trên 4 mảng kiến tạo hội tụ và chúng liên tục cọ xát vào nhau.

Theo tạp chí khoa học Nature, khoảng 1.500 trận động đất tấn công đất nước này mỗi năm, mặc dù phần lớn đều nhẹ để có thể cảm nhận được.

Hầu hết các trận động đất lớn ở Nhật Bản đều do mảng Thái Bình Dương ngoài khơi bờ biển phía đông gây ra, nó trượt bên dưới một mảng khác.

Nhà địa chấn học Yoshihiro Hiramatsu tại Đại học Kanazawa ở Nhật Bản cho biết sự hút chìm này là động lực đằng sau trận động đất lớn nhất từng được ghi nhận ở Nhật Bản - trận động đất mạnh 9,1 độ tấn công vùng Tohoku vào năm 2011 và gây sóng thần lớn.

Ishikawa không xa lạ gì với các trận động đất, với hơn 500 trận xảy ra kể từ năm 2020.

Vào tháng 5-2023, Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ (USGS) đo được một trận động đất mạnh 6,3 độ làm rung chuyển khu vực và phá hủy hàng chục tòa nhà tại tỉnh này.

Thay vì xảy ra dọc theo ranh giới của một mảng kiến tạo, các trận động đất ở Ishikawa gây ra do các đứt gãy bên trong mảng kiến tạo, chúng chịu áp lực khi các mảng kiến tạo đẩy vào nhau.